Ημερολόγιο συναντήσεων (Σεπτέμβριος 2017)

Πραγματοποιήθηκε συνάντηση εργασίας της ερευνητικής ομάδας του έργου και των επιστημονικών υπευθύνων στο Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του ΕΙΕ, τη Δευτέρα 11 Σεπτεμβρίου 2017. Η συνάντηση της ερευνητικής ομάδας επικεντρώθηκε στη δημιουργία του ιστορικού άτλαντα. Παρουσιάστηκε η μέχρι στιγμής χαρτογραφική εργασία εξέλιξης των οικισμών και η συζήτηση επικεντρώθηκε στα προβλήματα που εντοπίζονται στην διαδοχική εξέλιξη των χαρτογραφικών επιπέδων του ιστορικού άτλαντα. Στη συνέχεια έγινε μια αναλυτική συζήτηση για το πως μπορούν να ξεπεραστούν. Τα προβλήματα αυτά προέρχονται τόσο από την απουσία χαρτογραφικών όσο και ιστορικών δεδομένων. Για το λόγο αυτό έγινε μια συνολική συζήτηση και οργάνωση της έρευνας ώστε να αναζητηθούν εκ νέου χαρτογραφικά δεδομένα σε άλλους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς. Αποφασίστηκε να συνεχιστεί η έρευνα στη κατεύθυνση του ιστορικού άτλαντα (συγκέντρωση χαρτογραφικού και ιστορικού υλικού) και να μετατεθούν για την τέταρτη φάση του έργου οι αποτυπώσεις των κτιρίων.

Παράλληλα η ιστορική ομάδα του έργου παρουσίασε αναλυτικά τα πρώτα της ιστορικά και χαρτογραφικά ευρήματα από την ταξινόμηση του αρχείου των μητρώων δικαιούχων στεγαστικής αποκατάστασης και των κτηματολογίων της Περιφέρειας Αττικής. Το υλικό που περιέχεται στο συγκεκριμένο αρχείο είναι εντυπωσιακό, πολλαπλά ενδιαφέρον και χρήσιμο στην εξέλιξη του ερευνητικού έργου. Στη συνάντηση αποφασίστηκε να πραγματοποιηθεί μια πρώτη διερεύνηση στο χαρτογραφικό υλικό του εν λόγω αρχείου και στη συνέχεια να αναζητηθούν συγκεκριμένα ρυμοτομικά διαγράμματα των αστικών προσφυγικών συνοικισμών του Πειραιά. Ταυτόχρονα η ταξινόμηση του αρχείου θα επιτρέψει τον εντοπισμό του συνόλου των αστικών προσφυγικών συνοικισμών που δημιουργήθηκαν στην ευρύτερη περιοχή του Πειραιά καθώς και την εύρεση πολύτιμων στοιχείων και τεκμηρίων για τους δικαιούχους πρόσφυγες.

Δημοσιεύματα στον Τύπο (Σεπτέμβριος 2017)

"Δραπετσώνα. Μ' αίμα χτισμένη, κάθε πέτρα και καημός..." (Τα Νέα, 22.09.17) (pdf)

"Δραπετσώνα. Κάθε πέτρα και καημός." (Η Εφημερίδα των Συντακτών, 23.09.17) (pdf)

Πρώτο Πρόγραμμα – Αφύλαχτη Διάβαση: «Οι προσφυγικές γειτονιές του Πειραιά» (23.09.2017)

Πρώτο Πρόγραμμα – Αφύλαχτη Διάβαση: «Οι προσφυγικές γειτονιές του Πειραιά»

Το αφιέρωμα του Πρώτου Προγράμματος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας στη Μικρασιατική Καταστροφή, συνεχίζεται το Σάββατο 23 Σεπτεμβρίου 2017 και ώρα 12:00. Ειδικότερα, οι ακροατές της εκπομπής «Αφύλαχτη Διάβαση» έχουν την ευκαιρία να ακούσουν το δεύτερο μέρος του αφιερωματικού κύκλου «Σμυρναίικο μινόρε» και να «ξεναγηθούν» στις προσφυγικές γειτονιές του Πειραιά: στη Δραπετσώνα, στο Κερατσίνι και στην Κοκκινιά.

Τα πλοία ξεφορτώνουν στον Πειραιά τους εξαντλημένους πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής. Το ταξίδι προς τη νέα πατρίδα μοιάζει με ατέλειωτη κάθοδο στην κόλαση. Αμέτρητοι ενδιάμεσοι σταθμοί και βασανιστική πείνα, αποβίβαση σε ξερονήσια και εγκατάλειψη κάτω από τον καυτό ήλιο του Σεπτεμβρίου, πολύωρη αναμονή για μία σκηνή, φωνές, τσακωμοί και εχθρικά βλέμματα.

Λίγο πιο πάνω από τις γραμμές του τρένου, σε μία ελώδη περιοχή της Δραπετσώνας, δημιουργήθηκαν οι πρώτοι προσφυγικοί συνοικισμοί. Οι πρώτοι πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν στην περιοχή το 1914. Είναι Έλληνες της Θράκης που εγκατέλειψαν τις εστίες τους ύστερα από την ασφυκτική πίεση που τους ασκούν Τούρκοι και Βούλγαροι στρατιώτες.

Φθινόπωρο του 1922, στα Ταμπούρια. Το αργόσυρτο βήμα των ανθρώπων που ανηφορίζουν από το λιμάνι σηκώνει σκόνη μέχρι τον ουρανό. Τα γυναικόπαιδα έχουν κρύψει κάτω από τα ρούχα τους ό,τι μπορούσαν να πάρουν μαζί: κάποια λίγα χρήματα, κοσμήματα και εικόνες. Αυτές τις εικόνες θα τις εναποθέσουν στο νέο τόπο τους και θα φτιάξουν ξανά τις εκκλησίες τους, σημείο αναφοράς μιας νέας κοινωνικής ζωής.

Τον μεγαλύτερο, ωστόσο, αριθμό προσφύγων υποδέχθηκαν τα χώματα της Κοκκινιάς.

Για τις προσφυγικές γειτονιές του Πειραιά μιλούν στην εκπομπή, ο αναπληρωτής καθηγητής στην Αρχιτεκτονική Σχολή του ΕΜΠ Νίκος Μπελαβίλας, η αρχιτέκτονας, καθηγήτρια ΤΕΙ Σερρών Λίλα Θεοδωρίδου, η φιλόλογος-συγγραφέας Αρχοντία Παπαδοπούλου, η φιλόλογος Λένα Αναγνωστοπούλου και η ιστορικός Ελένη Κυραμαργιού.

Αποσπάσματα από αφηγήσεις προσφύγων διαβάζει ο ηθοποιός Γιάννης Τσούτσιας.

Έρευνα-παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης.

Συντονιστείτε στο Πρώτο Πρόγραμμα 91,6 και 105,8!

http://press.ert.gr/…/21/πρώτο-πρόγραμμα-αφύλαχτη-διάβαση-4/

Ιστορικός περίπατος στη Δραπετσώνα_Κυριακή 1 Οκτωβρίου 2017 (1)

Περπατάμε στις γειτονιές της Δραπετσώνας

Κυριακή 1 Οκτωβρίου, 10.30 π.μ.

Σημείο εκκίνησης: σταθμός ΟΣΕ απέναντι από τη πύλη Ε3

Το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και η Αντιπεριφέρεια Πειραιά στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος «Προσφυγικές γειτονιές του Πειραιά- Από την ανάδυση στην ανάδειξη της ιστορικής μνήμης» οργανώνουν την Κυριακή 1 Οκτωβρίου ιστορικό περίπατο στη Δραπετσώνα.

Με σημείο εκκίνησης το σταθμό του ΟΣΕ (απέναντι από τη πύλη Ε3) ξεκινάμε την περιήγησή μας στις γειτονιές της Δραπετσώνας. Περπατάμε πλάι στα παράγκες και τα παραπήγματα των προσφύγων, στα ερειπωμένα εργοστάσια και τις εργατικές πολυκατοικίες και συζητάμε για την ιστορία της πόλης και τις ιστορίες των κατοίκων της.

Από την προσφυγογειτονιά του Μεσοπολέμου με τις μεγάλες απεργίες στις βιομηχανίες, τους αγώνες της κατοχής και την αντίσταση, στη μεταπολεμική προσπάθεια ανασυγκρότησης και το γκρέμισμα των παραπηγμάτων: η περιδιάβασή μας στις γειτονιές της Δραπετσώνας θα φωτίσει πλευρές της ιστορίας της και λεπτομέρειες της καθημερινότητας κατοίκων της περιοχής που μεγάλωσαν και έζησαν μέσα στις παράγκες, εργάστηκαν στα Λιπάσματα και τα Τσιμέντα, πολέμησαν στην Αντίσταση και εξορίστηκαν τη περίοδο της δικτατορίας. Οι «επικίνδυνοι πολίτες» της Δραπετσώνας θα μας ξεναγήσουν στις δικές τους γειτονιές.

Πρόγραμμα:

10.30 π.μ.  Σημείο εκκίνησης ο σιδηροδρομικός σταθμός του ΟΣΕ (πρώην ΣΕΚ) απέναντι από τη πύλη Ε3

(δέκα λεπτά με τα πόδια από τον ηλεκτρικό-υπάρχει και το λεωφορείο του ΟΛΠ μέσα από το λιμάνι)

Καλωσόρισμα.

Διασχίζουμε το γεφυράκι "των ρεμπέτηδων" και φτάνουμε στο συνοικισμό.

Πρώτη στάση: Καστράκι-Ηετιώνεια Πύλη.  Η Δραπετσώνα των αρχών του 20^ου αιώνα, Η εγκατάσταση των πρώτων κατοίκων και η λειτουργία των πρώτων εργοστασίων.

Δεύτερη στάση: Βούρλα: τα πορνεία και οι φυλακές

Οι ρεμπέτες, οι τεκέδες και τα πορνεία  των Βούρλων πριν το 1940. Η φυλακή και η μεγάλη απόδραση των 27 κομμουνιστών κρατουμένων μετά τον Εμφύλιο.

Τρίτη στάση: Δημαρχείο Δραπετσώνας.

Στο κέντρο του προσφυγικού συνοικισμού: προσφυγική εγκατάσταση και αυθαίρετη αυτοστέγαση. Τα προβλήματα της καθημερινότητας και η μάχη της παράγκας.

Τέταρτη Στάση: Γκρεμός, οδός Καζαντζάκη. Η Δραπετσώνα των εσωτερικών μεταναστών.

Πέμπτη στάση:  Αποθήκες Αγροτικής Τράπεζας. Πρόσφυγες και γηγενείς, εργάτες στις βιομηχανίες της περιοχής.

Ο περίπατος αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί στις 13.00.