Δημοσιεύματα στον Τύπο (Ιούνιος 2018)

"Η ιστορία του προσφυγικού Πειραιά" (Εφημερίδα των Συντακτών, 19.06.18)

Συμμετοχή στους "Αρχαιολογικούς Διαλόγους" (Μάιος 2018)

Οι Αρχαιολογικοί Διάλογοι 2018, με θέμα  «Πόλεις/Αστικό τοπίο» διεξήχθησαν στην Αθήνα από τις 31 Μαΐου έως τις 3 Ιουνίου 2018. Η ερευνητική ομάδα, ύστερα από πρόταση που υπέβαλε και έγινε αποδεκτή, οργάνωσε θεματική συνεδρία με τίτλο «Πειραιάς, μια πόλη από την αρχή 1834-1940» με τις εξής ανακοινώσεις:

• Κατερίνα Χριστοφοράκη (MSc Αρχιτέκτων-Πολεοδόμος ΕΜΠ, ΥΔ Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ): «Διαδικασίες σχεδιασμού και εποίκησης μιας νέας πόλης».

• Πολίνα Πρέντου  (MSc Αρχιτέκτων-Πολεοδόμος ΕΜΠ, ΥΔ Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ): «Χωρικοί μετασχηματισμοί του Πειραιά με την έλευση των προσφύγων».

• Ελένη Κυραμαργιού (μεταδιδακτορική ερευνήτρια ΙΜΣ/ΙΤΕ): «Η εγκατάσταση των προσφύγων στην Ηετιώνεια Ακτή. Η δημιουργία ενός καταυλισμού εντός του αρχαιολογικού χώρου».

• Άννα Λάμπρου (MSc Αρχιτέκτων-Πολεοδόμος ΕΜΠ, ΥΔ Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ): Τα Μανιάτικα του Πειραιά: Διαδικασίες συγκρότησης ταυτότητας στο χώρο και το χρόνο.

• Αλέξάνδρα Μούργου (MSc Αρχιτέκτων-Πολεοδόμος ΕΜΠ, ΥΔ Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ): «Η λαϊκή αστική μουσική και το ρεμπέτικο διαμορφώνουν τη συγκρότηση των λαϊκών και εργατικών γειτονιών του Πειραιά».

Παραδοτέο Δ φάσης_Απρίλιος 2018

Η ερευνητική ομάδα κατέθεσε, σύμφωνα το χρονοδιάγραμμα, την έκθεση της Δ' φάσης του ερευνητικού προγράμματος στις 26 Απριλίου 2018.


Το τεύχος της δ' φάσης

Ιστορικός περίπατος στον Πειραιά_Κυριακή 22 Απριλίου (2)

Την Κυριακή 22 Απριλίου 2018 πραγματοποιήθηκε με επιτυχία ο ιστορικός περίπατος στον Πειραιά, που διοργάνωσαν το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και η Αντιπεριφέρεια Πειραιά στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος «Προσφυγικές γειτονιές του Πειραιά- Από την ανάδυση στην ανάδειξη της ιστορικής μνήμης».

Μεγαλοαστική Καστέλλα και προσφυγικό Τουρκολίμανο

Τουρκολίμανο 1953.

Τουρκολίμανο 1955. Αφίσσα της Γενικής Γραμματείας Τουρισμού, του ζωγράφου Γιώργου Βακιρτζή.

Τουρκολίμανο και "Φανάρι" περί το 1900 με ιστιοφόρα στον Φαληρικό Όρμο.

Τουρκολίμανο 1924 με την παλαιά έπαυλη Κουμουνδούρου.

Τουρκολίμανο περί το 1920 δημοσιευμένο από τη Λίζα Μιχελή.

Τουρκολίμανο 1930 με τον οικισμό των προσφυγικών παραπηγμάτων στο βάθος, σε δημοσίευση του National Geographic Magazine.

Τουρκολίμανο 1965 με τον οικισμό των προσφυγικών κατοικιών στην ακτή σε διαφήμιση του νέου οικογενειακού μοντέλου της Opel Κadett.

Πλατεία Αλεξάνδρας στο τέλος του 19ου αιώνα. Οικία του μηχανουργού Βασιλειάδη-το σπίτι του "Τρελλαντώνη" της Πηνελόπης Δέλτα σε σχέδια ΕρνέστουΤσίλλερ και το Υαλουργείο Τσίλλερ-Οριγώνη στη στροφή της Πλατείας Αλεξάνδρας. Δημοσίευση του Ιωάννη Τραυλού.

Πλατεία Αλεξάνδρας 1962 του Γιάννη Τσαρούχη.

Οικία του αλευρομήχανου Πατσιάδη στην πλατεία Αλεξάνδρας. Το πρωτότυπο σχέδιο του Ερνέστου Τσίλλερ 1894. Εθνική Πινακοθήκη.

Πλατεία Αλεξάνδρας και Μαρίνα Ζέας αμέσως μετά την κατασκευή του περί το 1970. Τεχνικό Γραφείο Θεράποντος Νικολάου Μαρσέλου. Από τη δημοσίευση @Κυριάκος Γκλεζάκος - Ελληνική Εργοτεχνική Ιστορία.

Πλατεία Αλεξάνδρας και Μαρίνα Ζέας αμέσως μετά την κατασκευή του περί το 1970. Τεχνικό Γραφείο Θεράποντος Νικολάου Μαρσέλου. Από τη δημοσίευση @Κυριάκος Γκλεζάκος - Ελληνική Εργοτεχνική Ιστορία.

Ακολουθούν φωτογραφικές στιγμές από τον περίπατο, όπως αυτές αποτυπώθηκαν από συμμετέχοντες/ουσες σε αυτόν (και τους/τις ευχαριστούμε).

      

Φωτογραφίες: Maria Annousaki, Chrystosomos Fountoulis, Anna Lamprou, Eleni Kyramargiou

Δημοσιεύματα στον Τύπο (Απρίλιος 2018)

"Περπατάμε στις γειτονιές του Πειραιά" (Εφημερίδα των Συντακτών, 20.04.18)

"Περπατάμε στις προσφυγικές γειτονιές του Πειραιά" (Το Βήμα, 20.04.18)

"Περίπατος στην ιστορία του Πειραιά" (Τα Νέα, 21.04.2018)

Ημερολόγιο συναντήσεων (Απρίλιος 2018)

Πραγματοποιήθηκε συνάντηση εργασίας της ερευνητικής ομάδας του έργου και των επιστημονικών υπευθύνων στο Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του ΕΙΕ, τη Δευτέρα 2 Απριλίου 2018. Η συνάντηση της ερευνητικής ομάδας επικεντρώθηκε στην οργάνωση του τεύχους του παραδοτέου της τέταρτης φάσης του ερευνητικού προγράμματος. Αρχικά έγινε αναλυτική ενημέρωση για τη μέχρι τώρα εξέλιξη του ερευνητικού έργου, τις εργασίες που είναι σε εξέλιξη και τα μέχρι τώρα ευρήματα της έρευνας. Στη συνέχεια συζητήθηκε ο καταμερισμός της συγγραφής των κειμένων και των επιμέρους εργασιών που απαιτούνται για την παράδοση του τεύχους. Η αναλυτική παρουσίαση των επιμέρους δράσεων του ερευνητικού προγράμματος, των δράσεων που έχουν ολοκληρωθεί και των σταδίων που βρίσκονται ακόμα σε εξέλιξη επέτρεψε στην ερευνητική ομάδα να δει τις εκκρεμότητες που έχουν μείνει ώστε να προσπαθήσει να τις καλύψει στο διάστημα που απομένει. 

Σε αυτή τη πρώτη άτυπη και πρόχειρη αποτίμηση του προγράμματος, η ερευνητική ομάδα συζήτησε συνολικά για το ερευνητικό έργο, τους στόχους που αρχικά είχε θέσει, τις δυσκολίες που συνάντησε και τις αλλαγές που πραγματοποίησε. Παράλληλα προσπάθησε να κάνει μια πρώτη αποτίμηση των ερευνητικών της ευρημάτων και πως όλα τα καινούρια ιστορικά και πολεοδομικά στοιχεία που συγκεντρώθηκαν κατά τη διάρκεια του προγράμματος θα μπορέσουν να αποτελέσουν τη βάση για τη συγγραφή μιας μελέτης.

Ιστορικός περίπατος στον Πειραιά_Κυριακή 22 Απριλίου

Περπατάμε στις γειτονιές του Πειραιά

Κυριακή 22 Απριλίου, 10.30 π.μ.

Σημείο εκκίνησης: Πλατεία Αλεξάνδρας, στην είσοδο της Αγίας Αικατερίνης.

Το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και η Αντιπεριφέρεια Πειραιά στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος «Προσφυγικές γειτονιές του Πειραιά- Από την ανάδυση στην ανάδειξη της ιστορικής μνήμης» οργανώνουν την Κυριακή 22 Απριλίου ιστορικό περίπατο στο Πειραιά με τη στήριξη και τη συνεργασία του Δήμου Πειραιά.

Με σημείο εκκίνησης τη Πλατεία Αλεξάνδρας στο Πασαλιμάνι ξεκινάμε την περιήγησή μας στις προσφυγικές γειτονιές της πόλης του Πειραιά που χτίστηκαν πλάι στα αρχοντικά των πρώτων κατοίκων της πόλης. Περπατάμε πλάι στις κατοικίες των προσφύγων αλλά και των αστών κατοίκων του Πειραιά, και συζητάμε για την ιστορία της πόλης και τις ιστορίες των ανθρώπων της.

Η ιστορία της πόλης του Πειραιά είναι ταυτισμένη με την μετανάστευση και προσφυγιά, με το εμπόριο, το λιμάνι και τη βιομηχανία. Τη Κυριακή 22 Απριλίου θα ακολουθήσουμε τα βήματα των εσωτερικών μεταναστών αλλά και των προσφύγων από τη Μικρά Ασία και τον Πόντο. Ξεναγοί μας σε αυτή τη περιήγηση θα είναι οι ιστορικοί Ευαγγελία Μπαφούνη, Ελένη Κυραμαργιού και ο αρχιτέκτονας Νίκος Μπελαβίλας. 

Πρόγραμμα:

10.30 π.μ.  Σημείο εκκίνησης Πλατεία Αλεξάνδρας, στην είσοδο της Αγίας Αικατερίνης.

Καλωσόρισμα.

Πρώτη στάση: Συνοικία Τσίλλερ.

Η συγκρότηση της πόλης του Πειραιά. Από το λιμάνι ως την Καστέλα. Η εγκατάσταση του 19^ου αιώνα και τα αρχοντικά της μεγάλης αστικής τάξης με θέα το πέλαγος.

Δεύτερη στάση: Ως την Έπαυλη «Καραγιώργη»

Η άφιξη των προσφύγων και οι μετασχηματισμοί της πόλης. Η καθημερινότητα των προσφύγων και οι διαφορετικοί τύποι εγκατάστασης. Στην κορυφή του λόφου οι πρόσφυγες της Κρητικής Επανάστασης, στη βάση οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας.

Τρίτη στάση: Ναυτικός (πρώην Βασιλικός) Όμιλος Ελλάδος.

Η συνύπαρξη γηγενών και προσφύγων και η διαμόρφωση της σύγχρονης πόλης του Πειραιά. Ένας αρχιτέκτονας που έκτιζε βασιλικά περίπτερα και προσφυγικούς οικισμούς.

Τέταρτη Στάση: Προσφυγικός συνοικισμός Τουρκολίμανου. Ένας από τους ελάχιστους οικισμούς οργανωμένης προσφυγικής δόμησης νότια των γραμμών του ΗΣΑΠ.

Ανοιχτή συζήτηση – παρουσίαση των πρώτων ευρημάτων του ερευνητικού προγράμματος.

Ο περίπατος αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί στις 12.30.